Viernes Literarios

Viernes Literarios
CÉSAR VALLEJO

viernes, 30 de abril de 2021

PROGRAMA 1334 DE VIERNES LITERARIOS / 30 DE ABRIL 2021.- COVIL / LIMA-PERÚ.

 

PROGRAMA 1334 DE VIERNES LITERARIOS / 23 DE ABRIL 2021.- COVIL / LIMA-PERÚ

 

30 AÑOS RECONSTRUYENDO PERÚ…

(1991-ENERO-2021)

LIMA- PERÚ

 

 


 

 


 

 

***************************************

PROGRAMA 1334 DE VIERNES LITERARIOS /

                         30 ABRIL 2021 / 7 p.m. 

DESDE EL CENTRO DE OPERACIONES VL (COVIL)

                    ::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::

SOLIDARIDAD CON LOS POETAS, QUIENES SE ENCUENTRAN

DELICADOS DE SALUD. REQUIEREN DE NUESTRO EFECTIVO APOYO.

:::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::

 

I.             PARTE        

  RECITAL DE POESÍA QUECHUA:

ALIDA CASTAÑEDA

ARMANDO AZCUÑA NIÑO DE GUZMÁN

GLORIA CÁCERES

ISAAC SOTO

 

 

 

 II PARTE

HOMENAJE A

PEDRO PERALTA

*********************************************************************************

CONECTARSE A:  http://viernesliterarios.blogspot.com

y   Facebook:   Juan Fernando Benavente Díaz

 

****************************************************

 

PROGRAMA 1334 DE VIERNES LITERARIOS  

 

30 DE ABRIL DE 2021

(CENTRO DE OPERACIONES / COVIL / LIMA-PERÚ)

MCMXCI/MMXXI

  

EMPEZAMOS CON EL PENSAMIENTO DE LA SEMANA:

 


 



“HONESTIDAD Y DIGNIDAD REQUIERE UN PAÍS CON TANTA RIQUEZA”

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________

EL RINCÓN DEL RECUERDO...

 

 



 

 

LIMA.- PROGRAMA 1141 DE VIERNES LITERARIOS EN LA CASA FERNANDINI. HOMENAJE AL ESCRITOR NACIONAL ELEODORO VARGAS VICUÑA, PARTICIPÓ SU VIUDA DOÑA ENEDINA CONISLLA Y SU HIJA LUVINA. EL RECITAL POÉTICO CON MANUEL VELÁSQUEZ ROJAS Y LADISLAO PLASENCKI, QUIENES TAMBIÉN FUERON HOMENAJEADOS CON EL LAUREL CULTURAL POR TRAYECTORIA Y CONTRIBUCIÓN EN EL DESARROLLO CULTURAL DE NUESTRO QUERIDO PAÍS.

 

 

:::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::

GALERÍA 2021…

 ORLANDO OCAMPO / IDER HUALINOS ROJAS / JUDITH VERGARA / REYNALDO GUILLERMO RIVERA / QUISPEKANI / JUAN ECHEGARAY SOTO / JUAN MILLA / FANNY PALACIOS / BRUNO PORTUGUEZ / EVER ARRASCUE / MAGALY PÁRRAGA ANDRADE /

OBRA:

LLAMADO AL APU

ARTISTA PLÁSTICO:

LENNIN VÁSQUEZ

 






____RECITAL POÉTICO EN RUNA SIMI

 

ALIDA CASTAÑEDA GUERRA (Apurímac – 1948)


Comunicadora social, escritora, poeta, narradora, cuatro libros publicados.  dos de edicion bilingüe quechua – castellano. Tradujo del quechua al castellano: la película “Volver a Ver”, dobló voz en la película  ”ciudad jardin”, paticipa en recitales, mesas en fils, comentario de libros y  disertaciones. Dirige el grupo de narración oral escénica:  willaqcuna. Realizó  “El Pricipito” en quechua para el programa rmaycusuchis. Integra el programa Abuelos Cuentacuentos de la Casa de la Literatura Peruana. Pertenece a varias instituciones  literarias y artísticas.

(Ver video en el Facebook)

 

 

ARMANDO AZCUÑA NIÑO DE GUZMÁN  (Puno – Perú)


 

Rumi Maki, nació en las orillas del Lago Sagrado de los Incas, donde la leyenda señala que ahí se originó la Grandiosa e incomparable cultura incaica, con Manko Qhapaq y Mama Oqllo a la cabeza. Transcurrió su infancia y estudió la primaria en la Escuela de varones 821 de Macusani, capital de la provincia de Carabaya la más rica y extensa del departamento de Puno, Sus estudios superiores los  hizo en la normal San Juan Bosco de  la ciudad lacustre. Es profesor, músico y bailarín, fundador de la Asociación Cultural Brisas del Titicaca en 1962. Habla y escribe en: Runa Simi, Aimara, Inglés y Español. Está dedicado a la defensa y difusión de la lengua de los Inkas, el runa simi, para impedir su pronta extinción tal como declaró la UNESCO, lo hace estudiando, investigando y difundiendo la poesía (Harawi) en el idioma de los Inkas.

 

 ________

 

Rumi Maki, ha traducido el poema Idilio Muerto de César Vallejo.

 

 

IDILIO MUERTO

 

Qué estará  haciendo esta hora mi andina y dulce Rita

De junco y capulí;

Ahora que me asfixia Bizancio y que dormita

La sangre, como flojo cognac dentro de mí.

 

Dónde estarán sus manos que en actitud contrita

Planchaban en las tardes blancuras por venir,

Ahora, en esta lluvia que me quita

las ganas de vivir.

 

Qué será de su falda de franela, de sus

Afanes; de su andar:

De su sabor a cañas de mayo del lugar.

 

Ha de estarse a la puerta mirando algún celaje,

Y al fin dirá: “¡Qué frío  hay… Jesús!”

Y llorará en las tejas un pájaro salvaje.

 

 

 

WAÑUSQA  KHUYAKUY        

 

Imatachá  ruwashan  kunanqa, t’uturapiwan

Kapulipiwan, misk’i  Ritallayqa; kunan

Bizancio heq’epachiwaqtin, yawartaq

Puñunayan  ukhuypi, chirli  kuñaj  hina.

 

Maypichá makinkunaqa, pituchakuspa

Sukhakunapi mast’areq, hamuq  yuraqkunata

Kunantaq  kay  parapi

Kausay  munasqayta  qechuwan.

 

Imachá  kanpas, llanp’u  phalikanmanta,

Yupa  ruwanankunamanta,  purinanmanta

Mayu killa  wiruq  mishk’inkunamanta.

 

Punkupichari  hinantinta  qhawarispa  kashan,

Khatatataspataq  nenqa:” ¡way Jesús.., kay hina chirin”!

wasi  patapitaq,  k’ita  phichinchu   waqanqa.

 

 

A CÉSAR  VALLEJO

Ya hacen mas de cien años que naciste

En esta patria grande,

En el pueblo de Santiago de Chuco,

Recordando ello todos los peruanos

Te rendimos homenaje

Para que rememoren tu nombre,

Los futuros ciudadanos

 

En el continente europeo,

En la ciudad de París y en Madrid,

Te llegaron a conocer como cholo andino;

Tú , hermano mayor, de los hombres

desamparados, de este mundo de penas,

compusiste versos humanos,

cimiento de tu  inspiración.

 

Con mucha sapiencia, forjaste tus obras,

Desde Paco Yunque hasta Tungsteno,

Los versos dolientes de los desamparados,

Son conocidos en el mundo entero,

en muchos idiomas.

 

Los  hombres andinos siempre

Te estamos recordando,

Dijiste: ”Hay golpes en la vida…

Tan fuertes… yo no sé”

En tu poema simbólico;

Por eso, hermano mayor, en todo el orbe,

Tu nombre inmortal estará brillando,

Hasta el fin del mundo.

 

 

 

CESAR   VALLEJOMAN

Pachaj  kuraj  watañan  kay  hatun  suyupi,

Sanatiago  chuku  llaqtaikipi  paqarimusqaiki,

Chaita  yuyarispan  Perú  suyu  llaqtakuna,

yupaichaikiku

Qhepa  wainakunaq  yuyanasuykipaq.

 

Europa  suyupi, Paris  llaqtapiraq

Hatun  Madridpiraq, anti   runa  hina

Reqsisqa  karqanki, qanmi  kuraj  tayta,

Wajcharunamanta, llakipachamanta,

Harawikunata  phutuchirqanki.

 

Allin  yuyaiwanmi  qanqa  qelqarqanki,

Pako  Yunkimanta, Tungstenokama;

Phuti  harawiyki, muchuq  runamanta

Allin  hamut’asqa,  teqsimuyuntinpi

Yachaspan,  t’ijrarqanku.

 

Antisuyu  runakunan  yuyarishaikiku,

“Kanmi   kai  pacha   kausaipi,

Hatun  llakikuna” , nispa  qelqamurqanki

chaimi  kuraq  wayqe, teqsimuyuntinpi

illaq   sutiykiqa  lirp’umishallanqa,

pacha   tukukuykama.

 

 

 

ISAAC SOTO (Cusco – Perú)







Poeta y periodista.


 

HARAWIQ P'UNCHAYNINPI

YANAMASILLAY

YANA suny
Chhukchaykiwan
Mayt'uriruwaspayki
Qonqaylla
Paskariruwayta
Munanki
Yaw
Mana waylluna warmi
Sonqoyta k'irispa
Wiqch'uriruwayta munanki
Nunayta nanarachispa
Saqeyriruwata munanki

Chh'aynatachu kutichikuwanki
Anchhaynatachu   chanichawanki

Yanaphuyupas
Noqawan kuska
Waqayta qallarinqaña
Weqeypas wisnirirunqaña
Munakusqayllarayku
Wayllukusqayllarayku


Yaw mana munana YANA
Yaw mana waylluna URPI.

Isaac Soto

 

 

 

AMA HINA KAYCHU

Ama hina kaychu
Amapuni
Amaraq ripuychu
Sonquyta llalliparispa
Nunayta k'irispa
Amapuni seqayapuychu
Kawsaq masillay
Mosqoyniykunata ch'usaqyachispa
Musphayniykunata pantachispa

Ama hina kaychu
Yana suni chukchaykiwan mayt'uriwaspayki
Kunan phaskaruwayta munanki

Puka simiykiwan misk'iriwaspayki
P'osqochakuwayta munanki
Ama amaya
Sonqoy nanachiq urpillay

Ama hina kaychu
Amapuni
Intipas killapas
Tuta p'unchay
K'anchay k'anchay
Sumaqta kawsakunku
Unay unaykama
Much'anayukunku
Chaychu qan
Ripuyta munanki
Saqeruwayta atipawanki

Ama hina kaychu
Amapuni

Amaraq chinkaykapuychu
Amaraq qonqaruwaychu
Amapuni

 

 


YANALLAY

Sonqoy suwaqllay

Chinkachiwayta munaqtiykiqa
Ch'usaq ruwayta
Atiqtiykiqa
Nunayki ukhupi
Chinkarachiway
Pacha sonqoykipi
Chinkarachiway
Chaychallapi anchaychallapi
Sasa tiyakusaq
Ch'inlla kawsakusaq

Ama hina kaychu
Amapuni
Warmamasillay
Tiyaqmasillay
Wakcha q'esaypi
Q'oniqmasillay
Phuspu mot'e
Mikhuqmasillay. 

 

 

GLORIA CÁCERES VARGAS  (Colta –Ayacucho (1947)


 

Ahí vivió hasta los seis años antes de migrar a Lima con su familia. Su infancia y adolescencia  fueron puntuadas por los viajes anuales que hacía a su pueblo para un reencuentro con la lengua y cultura de su infancia.  Fruto de estas experiencias fueron sus libros: Riqsinakusun, Conozcámonos (1996), Munakuwaptiykiqa. Si tú me quisieras (2009) Wiñay suyasqayki. Te esperaré siempre (2010) y Yuyaypa K’anchaqnin. Fulgor de mis recuerdos (2015). Ha traducido al quechua Warma Kuyay y otros cuentos de José María Arguedas (2011). Tiene libros de poesía, de relatos y de traducción literaria inéditos. Su vida profesional y académica la desarrolló en la Universidad Nacional de Educación Enrique Guzmán y Valle (Chosica) en la que fue Decana de la Facultad de Humanidades. Enseñó quechua y español en diferentes universidades del Perú. En París - Francia enseñó quechua en el Instituto Nacional de Lengua y Civilizaciones Orientales – INALCO, y español en la Nouvelle Sorbona, etc. Identificada con los procesos de Educación Intercultural Bilingüe y con la creación literaria en quechua ha participado en diferentes congresos nacionales e internacionales, también en recitales poéticos como en Colombia, Costa Rica, Italia y Francia (Paris). Hoy en día, su actividad académica está orientada a la traducción literaria del quechua al español y viceversa. Actualmente, es traductora de La UNESCO.

 

 

PARAPA SUNQUN TAPSIKUN                                                               

                                               

 

Parapa sunqun tapsikun                                                                     

chillikukuna  mana usyaq                                                                  

llakinta takiptinku.                                                                             

Parapa sunqun llakikun                                                                      

pisqukuna qasikayta maskaspa                                                                      

ripuptinku.                                                                                                     

           

Parapa sunqun upallakun                                                                               

timpupa marqankuna                                                                         

mana llakikuspa muyuykachaptinku.                                                            

Parapa sunqun kusikun                                                                      

killa hunt’api   mana samaspa                                                                        

tusuptinchik.                                                                                                  

                                                                                   

Ñuqataq, parapa sunqun kayta  munani                                                         

qamwan musqukunaypaq.      

 

 

 

EL CORAZÓN DE LA LLUVIA SE AGITA       

                                                           

             El corazón de la lluvia se agita

            cuando los grillos cantan

            su infinita desesperanza.

            El corazón de la lluvia se inquieta

            cuando las aves migran          

             en busca de paz.        

           

            El corazón de la lluvia se enmudece 

            cuando los brazos del tiempo

            giran sin piedad.        

            El corazón de la lluvia se alegra

            cuando en noches de luna plena        

            danzamos sin descansar         

                                                                                   

            Y yo, quiero ser el corazón de la lluvia         

            para soñarte.   

 

 

 

KILLAWAN K’ANCHASQA                                                        

 

Wasiyman kutiptiy                                                                                             

killawan k’anchasqa                                                                                                   

yupiykuna kawsayniyta takyachin.                                                                   

 

Phiñakuymanta pachamama  k’atataptin                                                                   

mayupas qichusqa ñanninrayku sayaykachaptin                                           

runakayniymi, paykunapa qayllanpi k’umuykachan .                                   

           

Sachakunapas, kichasqa k’irinrayku                                                                         

waqakuptinku, kuyakuyllamanta                                                                                           

rimapayani..                                                                                                       

 

Wasiyman kutiptiy                                                                                                     

 pukllaysapa killa suwawayta munan                                                            

anqas siluta mana qawanaypaq                                                                                              

nitaq mayupa qapariyninta uyarinaypaq.                                                         

 

Kinrayninta qawapayaptiy                                                                                         

wallqasqa chaka,  llakiykunapa                                                                                              

kuyurinwan kuyuykachan                                                                              

           

Chiri wayrataq chinuykuwan                                                                                     

llumpapayawastin.                                                                                         

           

Hinaspa k’anchasqa killawan,                                                                       

marqaykiman phawaykuni                                                                                        

 

 

Iluminada por la luna

 

 

Cuando regreso a mi casa,  

iluminada por la luna 

mis huellas afirman mi existencia. 

 

Cuando la tierra tiembla de furia       

y el río se encabrita por su lecho invadido

mi ser se rinde ante ellos.

           

Y cuando los árboles lloran   

 por la herida abierta,             

sólo les declaro mi amor.   

 

Cuando regreso a mi casa      

la coqueta luna intenta secuestrarme

para que no vea el cielo azul              

ni escuche el bramido del río.

 

Cuando miro el horizonte      

el puente colgante se mece                

al vaivén de mis pesares.

           

Y el aire helado  me acaricia

 purificándome.

           

E iluminada por la luna

brinco a tus brazos.    

 

 

 

WAQYANAKUYQA                                                                      

 

Warma masiykunata waqyarqani                                                                                

ñuqawan kuska  purinanpaq                                                                                       

mamapachanchikpa wayranta,                                                                                   

yakunta wawankunatapas                                                                                            

waqaychananpaq                                                                                                        

sallqa punchawkunamanta                                                                                         

ruwaqninkunamantapas                                                                                             

 

Wasimasiykunawan wichusqa                                                                                   

wawanchikkunamanta rimarqani,                                                                              

kallikunapi wawa puñuqkunamanta,                                                                         

hinallataq pisqukunamantapas                                                                                   

mana riqsisqa lawman ayqiptinku                                                                                                                            

kunantaq riqisisqa  suyunkunaqa                                                                                           

awqañam paykunapaq kanku.                                                                                      

                                                           

¡Kunantaq llapanchikmi kachkanchik                                                           

kawsayninchikpa k’anchaqninrayku! 

 

 

 

UN LLAMADO

 

He convocado a mis compañeros

para que me acompañen

velar a nuestra madre tierra,

cuidar de sus aires, de sus aguas y 

y de sus hijos

contra la barbarie de los días

y de sus agentes.

 

He conversado con mis vecinos

sobre nuestros niños abandonados

que duermen en las calles,

también sobre las aves

que migran a la deriva                                               

porque su territorio habitual  

ahora les es inhóspito.

                                                           

¡Ahora  todos somos

por la luz de nuestras vidas!

                                     

 

                                               

A 278 años de su partida…

 

HOMENAJE A PEDRO PERALTA

 

 

Pedro de Peralta Barnuevo Rocha y Benavides, nació en Lima, el 26 de noviembre de 1663. Sus padres fueron Francisco Peralta Barnuevo y Magdalena Rocha Benavides. Estudió arte y derecho romano y canónico en la Universidad Nacional Mayor de San Marcos. Obtuvo el grado de doctor en Cánones y Leyes; asimismo, se graduó de abogado ante la Real Audiencia.

Cuando murió su padre, heredó el cargo de contador real del Tribunal de Cuentas. Dominó los siguientes idiomas: castellano, latín, griego, francés, portugués, italiano, inglés y quechua, y contaba en su biblioteca con obras que revelan una curiosidad omnímoda: gramática, poliorcética, astronomía y metalurgia, entre otras.

Como poeta ha dejado Lima fundada o conquista del Perú (1732), epopeya culta en octavas reales dentro del gusto barroco más culterano.

Escribió obras dramáticas donde se aúnan la impronta calderoniana con un neoclasicismo a la francesa: Triunfos de amor y poder1710Rodoguna1718, y Afectos vencen finezas1720.

Compuso abundantes poemas de circunstancias, glosas y panegíricos. Su Historia de España vindicada (1730) muestra, si no rigor crítico, sí una muy sólida erudición.

Publicó, en 1740, Lima inexpugnable, que resalta (exponiendo trece argumentos) la necesidad de que la ciudad se proteja, a través de tácticas militares, sobre todo con una muralla.

Llegó a ser rector de la Universidad de San Marcos en circunstancias muy difíciles para la Universidad en 1715 y 1716. Fue miembro de la Académie des sciences de París, a causa de haberse decidido a colaborar en una expedición geodésica franco-española muy importante, y el jefe de la expedición, comenzada en 1735, fue el naturalista y geógrafo francés Charles Marie de la Condamine. Se buscaba (y se hizo tras largos y muy cuidadosos trabajos), determinar la longitud del arco de meridiano, y se llevaron a cabo también numerosas observaciones de la naturaleza de aquella zona. En ella participaron como principales los españoles Antonio de Ulloa y Jorge Juan.

Pedro Peralta, falleció en Lima el 30 de abril de 1743.

 

::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::

 

ESTIMADOS AMIGOS, MUCHAS GRACIAS POR SU FINA ATENCIÓN Y LOS ESPERAMOS EN EL SIGUIENTE PROGRAMA 1335 DE VIERNES LITERARIOS /

7 DE MAYO 2021 / 7 P.M.

I PARTE

RECITAL DE :

FAVIO CEVALLOS (ARG)

ROBERTO ARRIOLA

DAVID ALARCO

 

II PARTE 

HOMENAJE A:

ALFONSO DA SILVA

    MÚSICA:

             SHIRLEY80789

Facebook: Juan Fernando Benavente Díaz

                            e-mail: viernesliterarios@hotmail.com              

PUBLIQUE EN EDICIONES VL -

- SOLO LA CULTURA SALVARÁ AL HOMBRE -

::::::::::::::::::::::::::::::::